ارزیابی عملکرد شبکۀ جمع‌آوری و هدایت آب‏های سطحی با استفاده از مدل هیدرولیکی – هیدرولوژیکی SWMM

مدیریت یکپارچۀ حوضه‌های آبخیز، تضمین‌کنندۀ استفادۀ بهینه از منابع آب و خاک در اکوسیستم‌های طبیعی و غیرطبیعی است. برای رسیدن به این هدف، به اطلاعات جامعی از رویکردهای متفاوت مدیریتی و اجرایی و نیز ویژگی‌های فیزیکی، اقتصادی - اجتماعی و اکولوژیک حوضه‌های آبخیز نیاز است. در پژوهش حاضر از مدل EPA – SWMM برای شبیه‌سازی کمی سیلاب ناشی از بارندگی برای منطقۀ 6 شهرداری تهران استفاده شد. شبیه‌سازی برای رگبار‏های شش‌ساعته با دورۀ بازگشت‏های دو، پنج و 10 ساله و برای مدت 12 ساعت انجام پذیرفت. نتایج شبیه‌سازی نشان می‌دهد برخی قسمت‏های شبکه که شامل تعدادی از گره‌ها و مجاری منتهی به مسیر‏های بحرانی هستند، به دلیل حجم زیاد جریان، توانایی عبور رواناب را در برخی نواحی منطقۀ 6 تهران در شرایط موجود ندارد. علت اصلی این اتفاق را می‌توان آب‌گرفتگی‌ها، کوچک‌بودن سطح مقطع مجاری آب‌رو و همچنین شیب کم در برخی ‌مجاری دانست. در ‌پژوهش حاضر به‌منظور اعتبارسنجی مدل از آمار پنج واقعۀ بارندگی استفاده شده و سرعت رواناب محاسبه شد. شاخص‏های کارایی مدل در پژوهش حاضر شامل ناش – ساتکلیف، ریشۀ مربع خطا و بایاس است. نتایج به‌دست‌آمده از واسنجی مدل نشان داد انطباق خوبی بین داده‏های شبیه‌سازی‌شده و مشاهداتی وجود دارد و بیان‌کنندۀ دقت زیاد مدل برای این منطقه است، به طوری که مقدار ضریب ناش (NS) برای ‌بارندگی‌ها به‌ترتیب 88/0، 71/0، 89/0، 74/0 و 77/0 است. در ضمن، مشخص شد علت آب‌گرفتگی در بعضی کانال‌ها و مجاری به دلیل نبود ظرفیت کافی مجاری است. همچنین، گاهی با وجود ظرفیت کافی کانال که مدل نیز آن را تأیید می‏کند، آب‌گرفتگی وجود دارد، دلیل آن هم مربوط به انباشت زباله در این کانال‌هاست. با توجه به نتایج یادشده، می‏توان از این مدل در طراحی‏های مناسب و ارزیابی سیستم‏های شبکۀ زهکشی شهری استفاده کرد.